Open grenzen weerhoudt werkgevers niet van aannemen illegalen

De kans bestaat dat werkgevers illegale werknemers in dienst zullen blijven nemen, ook al gaan de grenzen voor werknemers uit andere landen (verder) open.

Minister Donner van SZW schrijft dit in een brief naar de Tweede Kamer. Hij baseert zich hierbij op een onderzoek onder werkgevers over de naleving van de Wet arbeid vreemdeling (Wav), dat ook naar de Tweede Kamer is gestuurd.

De belangrijkste reden voor een werkgever om een illegale werknemer in te zetten is het financiële motief. Illegalen zijn goedkoop en werken harder. Werkgevers schakelen ook illegale werknemers in omdat zij naar eigen zeggen moeilijk op een legale manier aan personeel kunnen komen. Controle op illegale werknemers en het uitdelen van boetes blijft daarom belangrijk.

Het onderzoek van Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van het ministerie dateert uit 2006, van voordat de grenzen opengingen voor werknemers uit verschillende landen in Midden- en Oost-Europa. Destijds moesten werkgevers nog een tewerkstellingsvergunning (twv) aanvragenvoor die werknemers uit onder meer Polen. Sinds 1 mei 2007 is er vrij werknemersverkeer voor inwoners uit deze landen. Meer dan 7000 werkgevers hebben aan het onderzoek meegedaan. De centrale vraag was waarom werkgevers wel of niet de Wet arbeid en vreemdeling zouden overtreden. Het onderzoek geeft vooral weer wat werkgevers denken en niet (altijd) wat ze werkelijk doen.

In dit onderzoek is onder andere gekeken hoe vaak werkgevers illegale werknemers in dienst nemen. Een grove schatting komt uit op 9% van het aantal werkgevers; in 2004 zou dit 11% zijn. Minister Donner geeft in de brief aan de Tweede Kamer echter aan dat onderzoek naar overtreding van de Wet arbeid en vreemdeling moeilijk is. Cijfers zijn op dit punt daarom niet zo betrouwbaar. Donner gaat bekijken hoe de naleving van de Wav beter onderzocht kan worden. Hij zal de Tweede Kamer hierover informeren.

Ongeveer driekwart van de respondenten verwacht dat, wanneer de overheid niet zou handhaven, bijna alle werkgevers met buitenlandse werknemers zouden werken, zonder een tewerkstellingsvergunning aan te vragen. Een op de drie werkgevers denkt wel dat de kans op een boete meeweegt bij het al dan niet inschakelen van illegalen.

Dit geeft aan dat controle van de Arbeidsinspectie en het uitdelen van boetes belangrijk zijn. De Arbeidsinspectie is de afgelopen jaren flink uitgebreid, en het aantal controles ook. De maximale boete voor werkgevers is in 2005 flink verhoogd en bedraagt nu € 8.000 per illegale werknemer.

Het ministerie start samen met het CWI en de Arbeidsinspectie een voorlichtingscampagne. dit omdat uit het onderzoek naar voren kwam dat de kennis bij werkgevers over de Wav erg uiteen loopt, en soms nog erg minimaal is.