Werkomstandigheden in de zorg moeten beter

In de afgelopen jaren zijn zorginstellingen meer aandacht gaan besteden aan werkomstandigheden voor het personeel. Er is echter ook nog een hoop mis.

Zo beschermt een kwart van de ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingshuizen haar medewerkers nog onvoldoende tegen lichamelijke overbelasting, agressie en geweld. Ook is een kwart van de ziekenhuizen te weinig alert op de risico’s voor het personeel van gevaarlijke stoffen zoals narcosegassen en cytostatica (medicijnen tegen kanker).

Dit blijkt uit controles die de Arbeidsinspectie in bijna alle Nederlandse ziekenhuizen en ruim 250 verpleeg- en verzorgingshuizen heeft uitgevoerd.

In 2000 en 2003, bij eerdere inspecties, bleek dat zorginstellingen nauwelijks bezig waren met goede arbeidsomstandigheden. Inmiddels zijn er wel middelen ontwikkeld om gezonder te werken. Echter, deze moeten nog beter worden toegepast.

De Arbeidsinspectie heeft bij zo'n 200 afdelingen van ziekenhuizen verbeterende maatregelen afgedwongen, zoals betere bescherming tegen lichamelijke overbelasting. Lichamelijke belasting is nog steeds de grootste ziekmaker.

Er wordt nog te weinig gebruik gemaakt van hulpmiddelen zoals tilliften, glijlakens en elektrisch in hoogte verstelbare bedden. 70% Van de verpleegkundigen op afdelingen als interne geneeskunde, intensive care en de operatiekamers heeft namelijk lichamelijke klachten aan de rug, nek en benen. Gebruik van hulpmiddelen kan deze klachten verminderen. Vaak zijn de hulpmiddelen onvoldoende beschikbaar of worden ze niet gebruikt.

De inspecteurs kwamen ook overtredingen tegen in de omgang met cytostatica; kankerremmende medicijnen. Bij de controles bleek dat personeel bij de toediening geen handschoenen of overschort draagt. Daarnaast weet het personeel niet wat ze moeten doen bij calamiteiten en wordt afval niet veilig afgevoerd. Blootstelling aan deze stoffen is gevaarlijk, omdat ze kankerverwekkend zijn.

Ook de bescherming tegen narcosegassen laat te wensen over. Bij ruim de helft van de onderzochte operatiekamers en chirurgieafdelingen is iets mis: de ventilatie in behandelruimtes is gebrekkig of maskers en afzuigapparatuur worden niet gebruikt. Narcosegassen kunnen leiden tot vruchtbaarheidsproblemen of aangeboren afwijkingen bij kinderen.

Een derde van de gecontroleerde verpleeg- en verzorgingshuizen beschermt verzorgenden nog te weinig tegen ziektes als Hepatitis B en C en HIV. De risico's kunnen worden beperkt door goede voorlichting, vaccinaties en veilige afvoer van gebruikte naalden.

Ook worden er door de instellingen niet altijd ontruimingsoefeningen gehouden. Ook al is bekend dat een ontruiming bij zorginstellingen nogal wat voeten in de aarde heeft, toch vindt de Arbeidsinspectie dit onaanvaardbaar. Bewoners van verzorgings- en verpleeghuizen kunnen zichzelf immers vaak niet redden. Door het houden van oefeningen kom je erachter of geplande maatregelen en ontruimingsplannen voldoende werken.

Er wordt door ziekenhuizen steeds meer gedaan tegen toenemende van agressie van patiënten, familie en bezoekers. Toch blijven soms belangrijke maatregelen achterwege, aldus de Arbeidsinspectie. Personeel krijgt niet altijd genoeg training en voorlichting, alarmsystemen ontbreken soms of er is geen nazorg. Ruim drie kwart van de werknemers heeft met agressie en geweld te maken, een kwart zelfs wekelijks. Vooral op de afdelingen spoedeisende hulp is dit een probleem. In verpleeg- en verzorgingshuizen wordt 4 op de 10 verzorgenden dagelijks of wekelijks uitgescholden, bedreigd, geslagen en geschopt.